Uroczystość wmurowania "Stolperstein - Kamieni Pamięci"

W dniu 25 listopada 2024 r. przed budynkiem Grajewskiego Centrum Kultury odbyła się uroczystość wmurowania „Stolperstein - Kamieni Pamięci” poświęconych zamordowanym podczas Holokaustu przedstawicielom żydowskiej społeczności Grajewa z rodziny Gorczyckich.

W wydarzeniu uczestniczyli potomkowie rodziny Gorczyckich, którym przewodniczyli rabin Michael Meyerstein z żoną Israelą Meyerstein z USA, pan Robert Góral z American Center of Polish Culture in Washington DC, Burmistrz Miasta Grajewo pan Maciej Paweł Bednarko, przedstawiciele lokalnych władz i instytucji oraz mieszkańcy miasta Grajewo, w tym młodzież SP nr 1 w Grajewie oraz LO im. M. Kopernika w Grajewie.

Zgromadzonych powitał Burmistrz, Maciej Paweł Bednarko, po czym Dyrektor GCK, dr Tomasz Dudziński przedstawił krótko historię gminy żydowskiej w Grajewie. 

Następnie odbyła się główna część uroczystości tj. umieszczenie w chodniku Kamieni Pamięci – Stolperstein, zapalenie świec i złożenie kwiatów, w celu uczczenia pamięci członków rodziny Gorczyckich: Ahrona Yakov Gorczycki, Basha Gorczycki Z.H. Friede, Tevel Gorczycki i Rozke Gorczycki oraz wszystkich innych, którzy ponieśli śmierć podczas Holokaustu. Potomkowie rodziny Gorczyckich odmówili także Kaddish (Modlitwę Pamięci), który to zapoczątkował krótką część modlitewną uroczystości. 

Kolejnym punktem programu były krótkie wystąpieniach członków Rodziny Meyerstein i zaproszonych gości. Całość zakończyło wysłuchanie piosenki „To Dream The Impossible Dream”. 

Kamienie Pamięci rodziny Gorczyckich przypominają o przeszłości Grajewa, która dla wielu jest wciąż nieodkrytą i nieznaną kartą historii. W przeszłości bowiem, społeczność żydowska stanowiła prężną i aktywną grupę mieszkańców uczestniczącą w codziennym jak i kulturalnym życiu miasta. Warto wszak pamiętać, że społeczność żydowska na przełomie XIX i XX wieku stanowiła blisko 70% ogółu mieszkańców, a w okresie międzywojennym –  prawie 40 %. Kres tej społeczności przyniosły tragiczne wydarzenia II wojny światowej. 

Idea, która przyświecała organizacji tej uroczystości, zawiera się w słowie „Pamięć” - powinna ona stanowić wyraz szacunku dla tych, którzy byli, a których już nie ma, bez których nie bylibyśmy tu, gdzie jesteśmy i których duchy wciąż są obecne gdzieś w zaułkach Grajewa. Pamięć jest siłą, która ocala przeszłość i współtworzy teraźniejszość. Talmud bowiem mówi: człowiek żyje tak długo, jak długo trwa pamięć o nim…

Stolpersterin – (z niem. Kamień, o który się potykamy, po polsku – kamień pamięci) – określenie pomników poszczególnych ofiar nazizmu, mających postać osadzonych w bruku betonowych kostek brukowych z mosiężną tabliczką, z wyrytym na niej nazwiskiem upamiętnionej osoby, datami jej urodzin i śmierci oraz informacją o losie, jaki ją spotkał. Kamienie Pamięci montowane są w chodniku, zazwyczaj w pobliżu ostatniego miejsca zamieszkania upamiętnionej ofiary nazizmu. Pomniki tego typu zaczął tworzyć w latach 90. XX w. niemiecki artysta Gunter Demnig, który nadał im również nazwę. 

GCK