Czas na rower (porady cz.4)

Kiedy do serwisu

Dzisiejsze rowery są coraz bardziej skomplikowane. Producenci starają się uprzyjemnić ten rodzaj sportu lub rekreacji budując jednoślady na miarę naszych upodobań. Ale my mamy swój rower i o niego i jego sprawne działanie należy dbać. Nawet gdy nie ma widocznych objawów złego działania aby przedłużyć żywotność roweru powinno się raz w roku zrobić przegląd i konserwację. Najlepszym do tego jest okres przed końcem sezonu (oczywiście dla tych, którzy nie musza jeździć zimą) aby na wiosnę, gdy pojawi się słoneczko i ładna pogoda móc „dosiąść swojego rumaka”. W trakcie sezonu przyglądajmy się (np. w czasie mycia) jak wyglądają wszystkie podzespoły roweru.

1. Opony

Oprócz przebijanych dętek (przyczyn nie wymienię) warto spojrzeć na stan opon. Na zdjęciach widzimy jak zużywają się te części.

- przetarcia (fot.33) – najczęściej są skutkiem gwałtownego hamowania (lub w przypadku młodych ludzi tzw. wirażowania). Opona może też być „łysa” w wyniku długiej na niej jazdy – bo przecież jeździmy dzięki sile tarcia.

- pękanie na bocznych krawędziach (fot.34) – najczęściej jest to w wyniku jeżdżenia na małym ciśnieniu w oponach ale również gdy mamy źle ustawione klocki hamulcowe, które ocierają o brzeg opony lub staje się to w wyniku najechania bokiem na ostrą krawędź (np. chodnika).

- mikropęknięcia (fot.35) – powstają wtedy, gdy opona jest już stara i materiał opony (guma) jest „sucha”.

      2. Osie kół

W większości rowerów osie kół są łożyskowane na zespołach - stożek plus wianek (lub kulki luzem). Gdy stwierdzimy luz na osi (wystarczy łapiąc za obręcz poruszyć nią poprzecznie do płaszczyzny koła) powinniśmy niezwłocznie naprawić ten problem. „Luźne” koło może ocierać o klocki hamulcowe i powodować opory jazdy – mamy wówczas wrażenie, że „ciężko” się jedzie. Przyczyny tego stanu rzeczy są różne: pęknięte lub wgniecione kulki, wyszczerbiony stożek (fot.36), pęknięta miska piasty lub oś. Nawet gdy nie wyczujemy luzu na osi warto sprawdzić jak obraca się oś koła. Po zdjęciu koła obracając palcami oś wyczujemy czy jest to ruch płynny czy  „chropowaty”. W rowerach bez przerzutek mamy w tylnym kole piastę zwykłą (tzw. „torpedo”) lub piastę wielobiegową. W tych zwykłych najczęściej mamy problem z jałowym ruchem pedałów – jest to oznaka zużytych wałeczków, które wówczas należy wymienić. Nominalnie mają one średnicę 6,7 mm a wystarczy aby zużyły się o 0,1 mm i już powstaje wspomniany problem. Piasty wielobiegowe z uwagi na ich konstrukcję są bardziej „żywotne” a jeżeli już coś się zepsuje to mamy problem. Otóż bardzo trudno o części zamienne do tego typu piast – maja nietypowe wianki łożyskowe a piasty 5,7,8-biegowe są praktycznie nienaprawialne (z uwagi na ich bardzo skomplikowaną budowę).

1. Suport (czyli oś pedałów)

Ponieważ w tym miejscu powstają największe siły pochodzące od naszego „silnika” (czyli nóg) ten zespół bardzo często ulega zużyciu a w konsekwencji konieczności naprawy. Jest to mechanizm zbudowany podobnie jak osie kół tyle, że stożki łożyskowe są bezpośrednio na osi lub w przypadku starszych modeli rowerów nakręcane na oś. Z powodu uderzeń (przejeżdżając przez nierówności) niszczą się kulki w wiankach łożyskowych lub „wybija” się oś suportu (fot.37). Powstający w tym wypadku luz na osi suportu może powodować spadanie łańcucha lub złe działanie przerzutki przedniej. Rozwiązaniem poprawiającym cały układ jest zastosowanie wkładu suportowego na łożyskach maszynowych chociaż i tu bywa, że w wyniku uderzeń pęknie kulka w łożysku. Sprawdzenie czy nie ma luzu jest banalne – łapiąc za korbę, poruszając nią poprzecznie do płaszczyzny roweru, wyczujemy to zjawisko.

1. Napęd

W skład napędu roweru wchodzą zębatki (przednie i tylne) oraz łańcuch. Ponieważ podlegają dużym obciążeniom w sposób naturalny są zużywane. Łańcuch rozciągnięty to taki, który na odległości 24 ogniw wydłużył się o ponad 4 mm (jeżeli ta długość jest powyżej 310 mm – należy go wymienić). Ale razem z łańcuchem należy wymienić zębatki tylne – one również są zużyte (to widać po kształcie i wymiarze zębów) (fot.38). Najdłużej wytrzymują zębatki przednie ponieważ z przodu pracuje jednocześnie więcej zębów. W rowerach bez przerzutek wyciągnięty łańcuch zwisa zbyt luźno i może spadać z zębatek. Zbyt długi może również uniemożliwić jego naciągnięcie poprzez cofanie koła tylnego gdy koło jest już w skrajnym położeniu. Wówczas pozostaje tylko wymiana łańcucha i oczywiście zębatki tylnej.

1. Hamulce

Sprawdzajmy bardzo często ich wygląd. Po pierwsze są „odpowiedzialne” za nasze bezpieczeństwo, po drugie mogą spowodować większe straty i koszty naprawy. Zużycie klocków hamulcowych może wyglądać różnie (fot.39). Nierówno zużyte (na zdjęciu po prawej) – przyczyną jest ich złe zamocowanie. Tracimy wówczas skuteczność hamowania ponieważ działają tylko częścią płaszczyzny. Wytarte ponad miarę (miarą są tu rowki na płaszczyźnie tarcia, które muszą być widoczne – podobnie jest z oponami kół np. w samochodzie) – na zdjęciu w środku. W skrajnym przypadku (na zdjęciu po lewej) wytarcie jest tak duże, że sięga aż do metalowej środkowej części. Jest to najgroźniejszy skutek niedbałości o te elementy ponieważ metalowy środek klocka trąc o obręcz koła „wycina” jego brzeg i może doprowadzić do pęknięcia wzdłużnego obręczy i konieczności wymiany całego koła.

1. Inne elementy i podzespoły

- luzy na sterze – trzymając jedną ręką ramę roweru drugą rurę kierownicy możemy sprawdzić czy w tym miejscu nie ma luzów.

- przerzutki (w tych rowerach gdzie występują) czyli mechanizmy służące do zmiany biegów. Przerzutka przednia jest narażona na zużycie w wyniku jej bezpośredniej pracy z łańcuchem. Jeżeli zmieniamy biegi przednie przy bardzo napiętym łańcuchu wycierają się ramiona tej przerzutki co w skrajnym przypadku spowoduje ich całkowite przecięcie (fot.40). Przerzutka tylna i jej kółka prowadzące łańcuch zużywają się głównie gdy nie czyścimy tych elementów z nagromadzonych na nich zanieczyszczeń (mieszanka smaru z piachem). Jako wystający element narażona jest również na uderzenia – dobrym rozwiązaniem jest stosowanie osłony przerzutki (fot.41).

- linki hamulcowe i linki przerzutek. Ponieważ najczęściej są to linki ocynkowane z czasem powłoka ta kruszeje a powstały w ten sposób pył pozostaje wewnątrz pancerzy powodując blokowanie ruchu linek. Części nieosłonięte linek rdzewieją i mogą również powodować blokowanie ruchu. Ich częsta wymiana nie jest zbyt kosztowna a wyjątkowo poprawia zarówno skuteczność hamowania jak i zmiany biegów.

- pozostałych części i podzespołów roweru nie będę już wymieniał – jest ich wiele jak i wiele jest różnych skutków ich zepsucia.

Na koniec trochę o przepisach dotyczących rowerów (informacje z aktualnego Kodeksu Ruchu Drogowego 2015).

1. Oświetlenie (o tym było już w 1 części poradnika).

Oddział 3 - Używanie świateł zewnętrznych

Art. 51.

Przepisów ust. 1–3 nie stosuje się do kierującego pojazdem, który nie jest wyposażony w światła mijania, drogowe lub światła do jazdy dziennej. Kierujący takim pojazdem w czasie od zmierzchu do świtu lub w tunelu jest obowiązany używać świateł stanowiących obowiązkowe wyposażenie pojazdu.

1. Ruch rowerów

Rozdział 5 - Ruch pojazdów

Oddział 11 - Przepisy dodatkowe o ruchu rowerów, motorowerów, pojazdów zaprzęgowych

Art. 33.

1. Kierujący rowerem jest obowiązany korzystać z drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów, jeśli są one wyznaczone dla kierunku, w którym się porusza lub zamierza skręcić. Kierujący rowerem, korzystając z drogi dla rowerów i pieszych, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustępować miejsca pieszym.

1a. Kierujący rowerem może zatrzymać się w śluzie rowerowej obok innych rowerzystów. Jest obowiązany opuścić ją, kiedy zaistnieje możliwość kontynuowania jazdy w zamierzonym kierunku i zająć miejsce na jezdni zgodnie z odpowiednio art. 33 ust. 1 lub art. 16 ust. 4 i 5.

2. Dziecko w wieku do 7 lat może być przewożone na rowerze, pod warunkiem że jest ono umieszczone na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę.

3. Kierującemu rowerem lub motorowerem zabrania się:

1. jazdy po jezdni obok innego uczestnika ruchu z zastrzezeniem ust. 3a;
2. jazdy bez trzymania co najmniej jednej ręki na kierownicy oraz nóg na pedałach lub podnóżkach;
3. czepiania się pojazdów.

3a. Dopuszcza się wyjątkowo jazdę po jezdni kierującego rowerem obok innego roweru lub motoroweru, jeżeli nie utrudnia to poruszania się innym uczestnikom ruchu albo w inny sposób nie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego.

4. (uchylony).

5. Korzystanie z chodnika lub drogi dla pieszych przez kierującego rowerem jednośladowym jest dozwolone wyjątkowo, gdy:

1. opiekuje się on osobą w wieku do lat 10 kierującą rowerem
2. szerokość chodnika wzdłuż drogi, po której ruch pojazdów jest dozwolony z prędkością większą niż 50 km/h, wynosi co najmniej 2 m i brakuje wydzielonej drogi dla rowerów lub pasa ruchu dla rowerów
3. warunki pogodowe zagrażają bezpieczeństwu rowerzysty na jezdni (śnieg, silny wiatr, ulewa, gołoledź, gęsta mgła), z zastrzeżeniem ust. 6.

6. Kierujący rowerem, korzystając z chodnika lub drogi dla pieszych, jest obowiązany jechać powoli, zachować szczególną ostrożność i ustępować miejsca pieszym.

7. Kierujący rowerem może jechać lewą stroną jezdni na zasadach określonych dla ruchu pieszych w przepisach art. 11 ust. 1–3, jeżeli opiekuje się on osobą kierującą rowerem w wieku do lat 10.

Na tym zakończę poradnik życząc wszystkim rowerzystom jak najdłuższej przyjemności z jeżdżenia swoim ulubionym jednośladem. -  Arek Żyła

Czas na rower (porady cz.3)

Czas na rower (porady cz.2)

Czas na rower (porady cz.1)