Wieści z Wąsosza

7 grudnia br. do rejestru zabytków województwa podlaskiego została wpisana kaplica grobowa Bzurów oraz mauzoleum rodziny Karczewskich i Kozłowskich w Wąsoszu. 

Oba obiekty reprezentują wartości artystyczne zawarte w formach architektonicznych, reprezentujących styl neoromański i klasycystyczny, a także wartości historyczne o zasięgu lokalnym, jako autentyczny, materialny dowód świadczący o historii szlachty dawnej ziemi wiskiej. Indywidualne grobowce, przybierające wielorakie formy, były wyznacznikiem statusu społecznego oraz świadczyły o znaczeniu danej rodziny - uzasadnia decyzję prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków. 

Kaplica grobowa Bzurów została wybudowana w 1913 roku. Wzniesiona w stylu neoromańskim w centralnej części cmentarza charakteryzuje się także motywami klasycystycznymi. O znaczeniu  i dużych wpływach rodziny Bzurów może świadczyć posiadany przez nich majątek ziemski w XIX wieku, m.in. folwark Zofiówka i Adamowo z cegielnią, dobra w Niećkowie. 

Mauzoleum rodziny Karczewskich i Kozłowskich jest kolejnym dowodem świadczącym o historii rodzin szlacheckich w tym regionie. Zostało wybudowane około 1910 roku. Pochowano w nim właściciela ziemskiego Jana Kozłowskiego oraz jego matkę - Wandę Martynę Andreę z Klimontowiczów, którzy zginęli tragicznie 28 lipca 1920 roku rozstrzelani przez bolszewików. W mauzoleum znajduje się tablica epitafijna Stefana Karczewskiego hr. Jasieńczyk - prawnika, działacza narodowo-społecznego wśród Polaków na obczyźnie, opiekuna zesłańców politycznych. W mauzoleum spoczywa także jego żona - Wanda z Kozłowskich Karczewska (zm. 18 września 1935 roku) oraz Józefa-Elżbieta z Kozłowskich Ossowska (zm. 25 maja 1926 roku). Obiekt wzniesiony w stylu neoromańskim z silnymi motywami klasycystycznymi znajduje się w centralnej części cmentarza. Wykorzystanie betonowej cegły do budowy mauzoleum było wówczas rzadkością na tych terenach, to zjawisko unikatowe. Ponadto wykorzystanie kamienia polnego nadało całości kompozycji charakteru swojskości. 

Wniosek o wpisanie obiektów do rejestru zabytków złożyła parafia pw. Przemienienia Pańskiego w Wąsoszu.