Wieści z Gminy Rajgród

Gmina Rajgród stara się przejąć zabytkowy Młyn w Wojdach z początku XX wieku od KOWRu. Rajgród ma plan i pomysł jak przywrócić go mieszkańcom oraz turystom i wyeksponować jego walory historyczne, kulturowe oraz turystyczne. 

W połowie XIX wieku majątek Wojdy zajmował 476 morgów powierzchni całkowitej (ok. 250 hektarów) w tym większość to grunty orne (66 hektarów), pastwiska, lasy i ok. 9 hektarów zbiorników wodnych. W roku 1911 roku staraniem właściciela majątku Antoniego Mościckiego wybudowano młyn wodny i cegielnię. Przy młynie powstała również mała elektrownia wodna, która zaopatrywała w energię elektryczną cały folwark i okoliczne wsie, w tym Rajgród.

W latach 30-tych XX wieku ze względu na bliskość rzeki Jegrzni przekształcono struktury majątku – od tego momentu specjalizowano się w hodowli ryb. W tym okresie wykonano stawy rybne o powierzchni 50 hektarów, wraz z potrzebną infrastrukturą, w tym rowami doprowadzającymi wodę. Tak rozpoczęła się historia hodowli ryb w Wojdach, w dalszym ciągu działał również młyn, z którego mąkę wieziono do Augustowa, Suwałk, Grajewa, Osowca, Warszawy czy Grodna. Po II Wojnie Światowej cały majątek w Wojdach przejęły władze PRL tworząc na jego terenie Państwowe Gospodarstwo Rolne przekształcone w Państwowe Gospodarstwo Rybackie w Wojdach. Ziemię orną rozparcelowano między służbę – głównie mieszkańców wsi i byłą już służbę folwarku. Malownicze miejsce niejednokrotnie docenione zostało choćby przez artystów, twórców filmowych – to tutaj choćby nakręcono wiele scen do początkowych odcinków kultowego serialu Polskie drogi. Młyn w Wojdach, jako budynek o wyjątkowej wartości historycznej i artystycznej został wpisany do Rejestru Zabytków nieruchomych pod nr rej. 381 w dniu 24 stycznia 1989 roku.

Młyn wodny reprezentuje typową realizację „stylu ceglanego” w budownictwie przemysłowym z końca XIX wieku i początku XX wieku. W 1993 majątek w Wojdach przejęła Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa, która wydzierżawiała obszar z przeznaczeniem na hodowlę ryb. Niestety dzierżawcy majątku nie uszanowali tkanki zabytkowej i założeń folwarcznych doprowadzając do degradacji terenu poprzez brak efektywnej gospodarki wykorzystującej stawy rybne, wykopanych metodą tradycyjną w XIX wieku. Brak jest bowiem zagospodarowania wybudowanego w 1911 roku młyna na Wojdach, który w latach 30-tych XX wieku został unowocześniony o wykonanie małej elektrowni zaopatrującej w prąd mieszkańców, sam folwark i miasto Rajgród. 

Aktualnie Gmina Rajgród stara się przejąć ZABYTKOWY MŁYN oraz STAWY i przywrócić im dawną świetność. 

UM Rajgród

fot. https://umrajgrod.pl/mlyn-w-wojdach/