S K R Z G C

     Ostatnio wyjeżdżam. Coraz częściej. Mimo przeciwności losowych i pogodowych. Uparcie. Nie, nie wyjeżdżam z Grajewa, Drodzy Państwo! To tylko taka dziwaczna kokieteria…Wyjeżdżam z propozycjami i pomysłami!
Dziś też mam jedną propozycję, która została zaszyfrowana w tytule. Ale będę dawkował
informacje i docierał ogródkiem do meritum sprawy.
     Na początku listopada, tak jak większość mieszkańców Grajewo, odwiedzałem nasze cmentarze. Używam liczby mnogiej, albowiem cmentarze są dwa – parafialny i komunalny. Pisać o cmentarzu komunalnym nie zamierzam, może ktoś napisze o nim za sto lat, natomiast o cmentarzu parafialnym i owszem, napiszę w tym felietonie i to w tonie trochę katastroficznym.
     Wyjaśnię jednak najpierw ów tajemniczy skrót w tytule felietonu Otóż oznacza on ni mniej, ni więcej, tylko Społeczny Komitet Ratowania Zabytków Grajewskiego Cmentarza.

     Jak coś jest zagrożone, to się ratuje, kwestia oczywista. A że ja mam taki zwyczaj, iż dziurę w całym zawsze znajdę, to znalazłem i tym razem. Cmentarz parafialny,  w przeciwieństwie do komunalnego, posiada zabytki. Są to na przykład zabytkowe groby. Niektóre znajdują się w bardzo kiepskim albo i opłakanym stanie, a o ile pamiętam, kilka lat temu miało miejsce i takie zdarzenie, że zabytkowy grób ktoś usiłował zniszczyć, ażeby stworzyć nowe miejsce pochówku. Sprawa była dość głośna, wracać do niej nie będę. W każdym razie mogiły dziewiętnastowieczne, pomniki, które zostały postawione w roku tysiąc osiemset którymś mają prawo być w kiepskim stanie, co wcale nie oznacza, że mamy pozwolić, aby popadły w całkowitą ruinę. Chyba wystarczy, że w ruinę popada zabytkowy dworzec PKP, i nikt nie śpieszy mu na ratunek. Jeśli chodzi o cmentarz, to on sam w sobie jest ważnym obiektem historycznym, a te groby to nasza tożsamość jako miasta. Kto nie szanuje swojej historii, tym samym przyzwala, ażeby potomni też go nie szanowali.
     Na grajewskim cmentarzu parafialnym jest ponadto kaplica stanowiąca grób rodzinny Wilczewskich. Kim byli Wilczewscy dla Grajewa, można przeczytać w zapisach historycznych. Tymczasem kaplica poświęcona świętej Annie coraz bardziej staje się ruiną. Nieodnawiana od lat, nie zdobi cmentarza, ale go szpeci. Cóż, nie będę tutaj nikogo wytykał, antagonizował itd. Sama nazwa „cmentarz parafialny” wskazywałaby na to, że parafia powinna o niego dbać. A że w Grajewie są trzy parafie, a wkrótce będzie czwarta, więc może nie wiadomo, która ma troszczyć się o cmentarz?

     Ale dość tych pustych rozważań i utyskiwań. Moja propozycja jest taka: Skoro nie wiadomo, która parafia ma dbać o cmentarz, zabytkowe groby i kaplicę, to może jednak przydałby się taki Społeczny Komitet Ratowania Zabytków Grajewskiego Cmentarza? Niechby był samorządny i niezależny, ale nade wszystko – aktywny. Wiemy, że w wielu miastach co roku organizowane są kwesty na ratowanie zabytków nekropolii. Na przykład wszyscy widzimy, jak kwestują na warszawskich Powązkach. Czy w Grajewie nie można przeprowadzać takiej akcji? Naprawdę jest nam wszystko jedno, kiedy przechodzimy obok obskurnej kaplicy albo sypiącego się pomnika? Powiecie, że moja propozycja jest nierealna? A może bardziej pożyteczna byłaby propozycja, którą ktoś rzucił na stronie e-Grajewo.pl, żeby na cmentarzu komunalnym wyodrębnić jakąś Aleję Zasłużonych? Tak, na obu cmentarzach leżą ludzie zasłużeni dla naszego miasta, ale o ich zasługach może lepiej tylko po prostu pisać i pamiętać? Natomiast zadbać o zabytki, bo są przecież takie groby, o które nikt nie zadba, jeśli nie zrobią tego mieszkańcy miasta.
     Czasu do namysłu mamy sporo, do następnego listopada daleko. Wyjeżdżam z tą propozycją celowo już teraz, żeby mi ktoś nie zarzucił, że pomysł przedstawiam w ostatniej chwili. A gdyby ten mój pomysł okazał się wykonalny, to nie będę rościł sobie praw autorskich, a w kweście mogę wziąć udział czynny i bierny. Oczywiście, jeśli dożyję do kolejnego listopada…


                                                                                                   Adam Stodolny