OSP i Muzeum Pożarnictwa w Szczuczynie

     W literaturze pozytywizmu zauważamy, że celem naszego życia jest szczęście. Jednak jest ono wartością relatywną. Jedni znajdują go w miłości, bogactwie, hulance. Inni dla zaspokojenia szczęścia poszukują wartości wyższego rzędu, przejawiające się w wolności i humanitaryzmie życia. Wszystko to, co jest pozytywne dla jednostki, a jednocześnie cenione przez społeczeństwo, staje się wartością nadrzędną. Takim celom odpowiada strażacka służba stanowiąca wyrzeczenie, poświęcenie, odwagę, a nieraz desperację w ludzkiej niemocy. Ideą strażackich wybrańców jest trwanie, dla miłości bliźniego, bez oczekiwania na słowo- dziękuję.
    W historii Szczuczyna, organizatorami straży pożarnych byli ludzie cieszący się szacunkiem środowiska, uczuleni na łzy i ból pokrzywdzonych przez los, w potwornym żywiole ognia i stresu. Miasto nawiedzało wiele pożarów. Pierwszy, wystąpił w 1698 r., zaledwie 6 lat po uzyskaniu praw miejskich. Najgroźniejszy pożar w historii Szczuczyna, w formie kataklizmu, wystąpił 04.05.1858 r., który strawił 186 domów i 179 budynków gospodarczych. Pod gołym niebem zostało wówczas 485 rodzin.
    W drugiej połowie XIX w. zaczęły powstawać organizacje społeczne, których głównym celem była walka z pożarami. Ich powstawanie było utrudniane. Zaborca liczył się z tym, że pod przykrywką zrzeszenia zakonspiruje się działalność polityczna i kulturalno-oświatowa, wzbudzająca patriotyzm. Jednak groza częstych pożarów, zmuszała wrogą administrację do wydawania zezwoleń na organizację stowarzyszeń strażackich, które jako jedyne działały legalnie podczas zaborów w Polsce.
     W dniu 22.11.1882 r. powstała Straż Pożarna w Szczuczynie. Jej uzasadnienie, podane przez mieszkańców, poparł naczelnik powiatu szczuczyńskiego Dymitr Spirydonow. Podstawą do wydania zezwolenia przez administrację rosyjską była trwożąca statystyka wielkiego pożaru miasta. W aktach archiwalnych OSP w Szczuczynie jest dokument z 1882 r., z pieczęcią lakową i podpisem D. Spirydonowa, z okazji fundacji sztandaru dla jednostki straży pożarnej w Szczuczynie.
Pierwszym naczelnikiem straży był Roman Wilczyński. W chwili założenia straż liczyła 15 osób, a w skład 3 oddziałów wchodzili: topornicy, sikawkowi i woziwoda.  
   Z okazji uroczyście obchodzonego w 1892 r. jubileuszu dziesięciolecia straż otrzymała remizę do ćwiczeń i do przechowywania sprzętu przeciwpożarowego (dziś Muzeum Pożarnictwa). Chwalebny gest sprawił R. Wilczyńskiemu, D. Spirydonow, który wręczył naczelnikowi ceremonialny hełm i toporek. Te symbole do dziś przekazywane są kolejnym naczelnikom jako insygnia godności i władzy.

   Dla uczczenia 25 lecia OSP w 1907 r., właścicielka majątku w Szczuczynie Aniela Chojnowska, ufundowała sztandar dla straży. Mimo zatwierdzania jego wzoru 27.06.1907 r. przez łomżyńskiego gubernatora Kamerlecza, wręczenie ze względów politycznych, opóźniło się o trzy lata. Również w 1907 r. przebudowano remizę, w której umieszczono świetlicę. Straż liczyła 32 osoby, a jej naczelnikiem był lekarz powiatowy J. Stanecki.
   Strażacy, z racji temperamentu, zawsze byli aktywni zawodowo i patriotycznie. Nie jest zaskoczeniem, że 18.11. 1918 r. naczelnik OSP Bagiński nawoływał do rozbrajania Niemców. Po rozbrojeniu, dla uczczenia niepodległości, posadzono 4 „klony wolności”(1 rośnie do dziś) na środku rynku (Plac Tysiąclecia). Jednym z sadzących był też członek zarządu Straży Pożarnej, szanowany lekarz Karol Pieńkowski.
   Czynem godnym ideom pożarnictwa był wyjazd w 1932 r. szczuczyńskich strażaków z motopompą na wozie konnym, aż do Kolna, gdzie przez trzy dni walczyli z szalejącym żywiołem.
Po obchodach 50 lecia w 1933 r. OSP, której kapelanem był ks. prob. Jan Załuska, straż ożywiła swoją działalność. Liczyła wówczas 32 osoby i była jednostką bardzo dobrze wyposażoną i zarządzaną.
   Podczas działań II w. św. zginęło dużo strażaków, których pamięć była czczona corocznymi apelami. Po wyzwoleniu Szczuczyna w dniu 23.01.1945 r. straż natychmiast reaktywowano. Jej pierwszym prezesem został Stefan Zalc, a pierwszym naczelnikiem Wacław Makuszewski. Wydobyto z ukrycia sztandar, sprzęt i pamiątkowe akcesoria. Już w roku 1946 OSP liczyła 48 strażaków, 18 samarytanek oraz 26 członków swojej orkiestry. Jednostka strażacka otrzymała na stan pierwszy samochód Ford Canada, który zastąpił wozy konne. Zainteresowanie strażą, przez młodzież, wciąż rosło.
    Legenda szczuczyńskiego pożarnictwa, Bolesław Makuszewski, już jako chłopiec, od maja 1920 r. kąpał się w dymie i płomieniach pożarów, a potem w ogniu wojny. Jego życiowe epizody skłaniają do uznania, że jest on niekwestionowanym symbolem OSP w Szczuczynie. W 1925 r. leżał w łóżku z gorącymi bańkami na plecach. Po usłyszeniu dźwięku syreny zerwał bańki, wybiegł do pędzącego wozu konnego, a potem długo pocił się w naturalny sposób przy gaszeniu pożaru w Stawianach. Jako uczestnik II w. św. przeszedł: Libię, Palestynę, Egipt, Irak, Iran, Włochy, Francję, Anglię, Niemcy i Austrię. Filmowany na tle Sfinksa i piramid Cheopsa, wzgórz Monte Cassino, mimo mnóstwa orderów, krzyży i medali różnych narodów spieszył się do kraju, aby oddać się obowiązkom w umiłowanej straży. Od 1947 jako wybitny organizator był prezesem OSP, a od 1957 r. naczelnikiem. Rozwój straży dynamizował się. W 75 rocznicę jej powstania w 1957 r. straż liczyła 62 osoby, 13 samarytanek, 21 osób młodzieżówki i 31 członków orkiestry. Również w tym czasie w dniu 16.03.1957 r. rozpoczęto budowę nowej remizy, którą ukończono 18.02.1959 r. W starej remizie strażackiej z dniem 02.02.1961 r. swoją działalność rozpoczęło kino „Wissa”.
   Ważnym dniem dla straży jest 06.09.1961 r., kiedy otrzymała ona osobowość prawną i została wpisana do rejestru stowarzyszeń pod nr 560/61 z nazwą OSP w Szczuczynie.
Na przypadający w 1967 roku jubileusz 85 lecia straży, miasto ufundowało nowy sztandar, a obchodzona uroczyście w roku 1982 setna rocznica powstania straży w Szczuczynie, była świętem całej społeczności.

    Eksponaty stanowiące dorobek OSP, w postaci historycznego sprzętu i ekwipunku, znajdują się w Muzeum Pożarnictwa (1982) w Szczuczynie i są dumą współczesnego strażaka i mieszkańców miasta.

Chronologiczny (?) zestaw prezesów i naczelników OSP w Szczuczynie w latach 1882-1982 r.

1. Naczelnik, od 1882 r.- R. Wilczyński (właściciel apteki).
2. Naczelnik, od 1907 r.- Józef Stanecki (lekarz).
3. Naczelnik, od 1918 r.- Bagiński (weterynarz).
4. Prezes, od 1926 r.- Kazimierz Olszewski (adwokat).
5. Prezes, od 1927 r.- Stefan Majewski (burmistrz).
6. Naczelnik, ok. 1933 r.- Stanisław Cichecki (dyrektor banku).
7. Prezes, od 1933 r.- Kazimierz Olszewski (adwokat).
8. Prezes, od 1945 r. – Stefan Zalc (restaurator).
9. Naczelnik, od 1945 r.- Wacław Makuszewski (brat Bolesława)
10. Prezes, od 1946 r.- Henryk Głowiński.(prezes G.S.)
11. Prezes, od 1947 r.- Bolesław Makuszewski.( stolarz, murarz, przew. MRN).
12. Prezes, od 1957 r.- Kazimierz Zdańkowski (przew. MRN)
13. Naczelnik, od 1957 r.- Bolesław Makuszewski (stolarz, murarz).
14. Prezes, od 1961 r.- Szczepan Brajczewski.
15. Naczelnik, od 1961 r. (dalej)- Bolesław Makuszewski.
16. Prezes, od 1969 r.- Antoni Szklarzewski (w-ce prezes G.S.)
17. Prezes, od 1982 r.- Zygmunt Molski (lekarz).
18. Naczelnik, od 1982 r. (dalej) - Bolesław Makuszewski .
19. Prezes, od 1984 r.- Stanisław Kin.(nauczyciel).
20. Prezes – Lepkowski Robert (prac. umysłowy).
21. Naczelnik – Wojciech Nieradko.

 * Należy przypuszczać, że w podjętej próbie ustalenia władz OSP, może być niepełna liczba osób  funkcyjnych lub rozbieżność podanych okresów.
Historia OSP w Szczuczynie jest na tyle bogata w wydarzenia, że nie sposób przedstawić ją w całości i w pełnej chronologii, przedstawionej tu w dużo skróconym tekście. Zasadne komentarze będą przydatne do uzupełnienia danych w okresie 1882-1982 r. Czasy najnowsze wymagają odrębnego opracowania.



tylko  w e-Grajewo.pl