Lekarz pulmonolog – kim jest i przy jakich dolegliwościach możemy liczyć na jego pomoc?

Pulmonolog jest specjalistą w dziedzinie zwanej pulmonologią, czyli w dziale medycyny, który poświęcony jest schorzeniom dotyczącym układu oddechowego. Do jego zadań należy diagnoza oraz leczenie zdiagnozowanych schorzeń, takich jak astma, mukowiscydoza czy też zapalenie płuc i oskrzeli. Zgłoszenie się do pulmonolog powinno być podyktowane wystąpieniem niepokojących objawów ze strony narządu oddechowego.

Pulmonologia (pneumonologia, dawniej ftyzjatria) to dziedzina, której głównym zadaniem jest diagnostyka, leczenie, a także profilaktyka chorób układu oddechowego – w szczególności płuc.

Układ oddechowy i jego rola w organizmie człowieka

W ciągu jednego dnia ludzki organizm zużywa około 10 000 l powietrza. Układ oddechowy ma za zadanie pobieranie z powietrza tlenu oraz usuwanie dwutlenku węgla z organizmu. Płuca, które są jednym z największych narządów człowieka, odpowiadają za wymianę gazową. Drogi oddechowe są również filtrem dla ciał obcych (kurz, bakterie, wirusy), a więc można powiedzieć, iż stanowią pierwszą barierę, która zapobiega rozwojowi infekcji.

Z jakimi schorzeniami do pulmonologa?

Jedną z najczęstszych przyczyn wizyt u lekarza rodzinnego są zaburzenia oddychania. Ze względu na fakt, iż leczenie takich schorzeń jak przeziębienie czy grypa, które są ograniczone do górnych dróg oddechowych, nie jest trudne – specjalista pulmonolog nie jest w ich przypadku potrzebny. Lekarz ten zajmuje się cięższymi chorobami, jakie dotykają układ oddechowy i głównie dotyczą one poważnych schorzeń dolnych dróg oddechowych.

Do chorób układu oddechowego, które są diagnozowane i leczone przez pulmonologa, zaliczamy:

• Astmę oskrzelową – jest to zapalna choroba dróg oddechowych, gdzie różnego rodzaju czynniki środowiskowe powodują nadmierną reaktywność oskrzeli i w efekcie następuje zwężenie przewodów oskrzelowych, co skutkuje utrudnionym oddychaniem.

• Pylicę płuc – jest chorobą przewlekłą, która powstaje na skutek długotrwałego wdychania pyłków i w której stwierdzone jest przewlekłe zapalenie oskrzeli wraz z postępową rozedmą płuc. Następstwem pylicy jest niewydolność krążenia oraz serce płucne w prawej komorze.

• Zapalenie oskrzeli – mówimy o nim, gdy powstaje stan zapalny tkanki wyścielającej oskrzela. Najczęściej wywołują je wirusy, a dużo rzadziej bakterie. Bardzo często występuje u dzieci. Jak rozpoznać zapalenie oskrzeli?

• Zapalenie płuc – to stan zapalny, który dotyczy tkanki płucnej i jest jednym z najbardziej powszechnych schorzeń szpitalnych.

• Mukowiscydozę – choroba o podłożu genetycznym, która polega na tym, iż dochodzi do produkcji lepkiego i gęstego śluzu zatykającego oskrzela, w efekcie czego oddychanie staje się bardzo trudne.

• Gruźlicę – wywoływana jest przez prątek gruźlicy i jest śmiertelną chorobą zakaźną o różnej postaci.

• Nowotwory – mogą występować w górnych i dolnych drogach oddechowych.

• Odmę opłucnową – jest to stan, w którym w wyniku dostawania się powietrza do opłucnej, dochodzi do częściowego lub całkowitego zapadania się płuc. Jej występowanie jest rzadkie, a do rozwinięcia schorzenia może dojść bez konkretnej przyczyny.

• Sarkoidozę – nazywaną również chorobą Besniera-Boecka-Schaumanna – jest ona chorobą układu odpornościowego, która rozwijać się może w każdym narządzie, jednak najczęściej występuje w węzłach chłonnych i płucach i w jej wyniku dochodzi do zmniejszenia czynności pojemnościowej płuc.

• Rozstrzenie oskrzeli – na skutek rozszerzenia światła oskrzeli, które jest nieodwracalne, dochodzi do uszkodzenia ich ścianek. Głównymi objawami jest krwioplucie, uporczywy kaszel, przykry zapach z ust, odkrztuszanie znacznej ilości wydzieliny oraz występowanie duszności.

• Śródmiąższową chorobę płuc z zapaleniem oskrzelików oddechowych – występuje bardzo rzadko i jest diagnozowana u osób, które palą papierosy. Są sytuacje, w których schorzenie ograniczone jest do oskrzelików oddechowych i w takiej sytuacji określane jest mianem zapalenia oskrzelików oddechowych.

• Przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) – zespół chorobowy charakteryzujący się ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które postępuje stopniowo. Choroba leczona jest objawowo.

Co może być powodem do niepokoju? Kiedy udać się do pulmonologa?

Najczęściej poważne schorzenia płuc dają specyficzne objawy, jednak żadnych objawów, które występują ze strony układy oddechowego nie należy ignorować, a w szczególności u dzieci i osób w podeszłym wieku. W przypadku występowania poniższych objawów należy zgłosić się do lekarza pulmonologa:

• ból, który pojawia się przy oddychaniu;

• świszczący oddech oraz inne, nietypowe dźwięki, które są wydawane podczas oddychania;

• duszność, która objawia się oddychaniem z wysiłkiem;

• zasinienie skóry, które przede wszystkim jest groźne u dzieci;

• przewlekły, a przede wszystkim suchy kaszel.

Do szybkiego kontaktu z pulmonologiem powinno dojść w sytuacji wystąpienia alarmujących objawów, jakimi są:

• pojawienie się zasinienia palców bądź ust;

• nawracające zapalenia płuc;

• ból, w klatce piersiowej;

• duszność spoczynkowa;

• krwioplucie.

Jak leczy pulmonolog? Jakich badań możemy się spodziewać?

Głównymi badaniami, które są przeprowadzane przez pulmonologa i na podstawie których stawia on diagnozę są: spirometria, testy skórne, bronchoskopia oraz testy prowokacyjne. Jeśli u pacjenta stwierdza się poważne choroby układu oddechowego to lekarz może przepisać m.in. antybiotyki, leki powodujące rozszerzanie się oskrzeli, glikokortykosteroidy oraz chemioterapeutyki.

Jeśli schorzenia górnych dróg oddechowych mają charakter łagodny, to nie wymagają one kontaktu z pulmonologiem, gdyż najczęściej są możliwe do wyleczenia za pomocą domowych sposobów lub preparatów dostępnych w aptece, które można kupić bez recepty.

Diagnoza stawiana przez pulmonologa rozpoczyna się od przeprowadzenia wywiadu lekarskiego, który umożliwia poznanie zarówno objawów choroby jak i jej przyczyn oraz czynników wpływających na pogorszenie się stanu zdrowia pacjenta. W niektórych sytuacjach niezbędne są również specjalistyczne badania.

Niewłaściwy tryb życia oraz palenie papierosów czy przebywanie w miejscach o wysokim zanieczyszczeniu powietrza powoduje, iż sami doprowadzamy do powstawania chorób układu oddechowego. Oczywiście inne z nich są wrodzone bądź mają podłoże genetyczne.

Zdarza się, iż diagnoza bywa niezwykle trudna, gdyż kluczowe znaczenie przypisuje się szczegółom przeprowadzonych badań. Do pulmonologa zgłaszają się bowiem np. osoby, u których jedynym objawem jest ciężki oddech i szybka zadyszka podczas wysiłku.