Polska potrzebuje strategii promocji szczepień ochronnych

Rosnąca niechęć do szczepień, szerzące się fałszywe informacje (tzw. fake news), akcentują pilną potrzebę podniesienia poziomu świadomości i wiedzy na temat profilaktyki chorób zakaźnych. Światowa Organizacja Zdrowia wśród 10 największych zagrożeń dla zdrowia na świecie, wymieniła aż 5 mających związek z chorobami zakaźnymi. Raport „Razem przeciw chorobom zakaźnym. Strategia na rzecz podniesienia poziomu wyszczepialności” zawiera informacje, jak promować profilaktykę zdrowotną, wpisaną w indywidualne zakresy obowiązków wszystkich pracowników ochrony zdrowia. Obowiązki te są dostosowane do wykonywanego zawodu, kompetencji i specjalizacji danego pracownika. Kluczowe jest zbudowanie wzajemnej pozytywnej relacji sprzyjającej wymianie informacji pomiędzy wszystkimi grupami mającymi wpływ na realizacje szczepień. Autorzy raportu podkreślają, że konieczna jest ścisła współpraca na linii lekarz-pielęgniarka-farmaceuta.

Brak świadomości społecznej zagrożeń ze strony chorób zakaźnych, zarówno wśród pracowników zawodów medycznych, jak i niemedycznych, może prowadzić do poważnych konsekwencji, m.in. wybuchu kolejnych epidemii. Aktualnie notowany jest znaczny spadek zainteresowania szczepieniami przeciw COVID-19. Widoczne są także działania ruchów antyszczepionkowych, takie jak publikowanie dezinformujących doniesień nt. szczepień. Wywiera to negatywny wpływ na stan wiedzy o szczepieniach w społeczeństwie. Co roku przeciw grypie szczepi się zaledwie 6% polskiego społeczeństwa, dlatego popularyzacja szczepień ochronnych w Polsce powinna być priorytetem. W związku z powyższym, Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy wraz z Partnerami opracował raport „Razem przeciw chorobom zakaźnym. Strategia na rzecz podniesienia poziomu wyszczepialności”.

„Przedstawiciele zawodów medycznych oraz instytucje państwowe powinny konsekwentnie realizować strategie promocji szczepień, aby doprowadzić do zwiększenia odsetka osób zaszczepionych przeciw różnym chorobom zakaźnym. Jest to niezbędne do osiągniecia bezpieczeństwa epidemiologicznego kraju, który stoi u podstaw rozwoju społecznego i gospodarczego” – komentuje, prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

Pracownicy ochrony zdrowia odgrywają kluczową rolę w popularyzacji szczepień, ponieważ mają oni kontakt z pacjentami na każdym etapie ich życia. Pracownicy medyczni, tacy jak np. położna, pediatra, pielęgniarka, lekarz pierwszego kontaktu, lekarz specjalista czy farmaceuta mają szansę rekomendować szczepienia w różnych sytuacjach – zawsze, gdy następuje bezpośredni kontakt z pacjentem (zarówno wtedy, gdy nic mu nie dolega, jak i w przypadku wystąpienia choroby). 

„Obowiązek edukacji na temat szczepień nie powinien spoczywać jedynie na lekarzach czy pielęgniarkach. Programy szczepień wymagają zaangażowania wszystkich przedstawicieli zawodów medycznych oraz stałej dostępności szczepionek u różnych świadczeniodawców. Wymaga to jednak dostosowania niektórych elementów polskiego systemu ochrony zdrowia, by m.in. wprowadzić możliwość wykonywania szczepień przeciw grypie w aptekach” – dodaje, dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii.

Konieczność wprowadzenia szybkich powszechnych szczepień przeciw COVID-19, a także niebawem przeciw grypie, zobligowały zarówno środowisko medyczne, jak i rządzących do znalezienia nowych rozwiązań organizacyjnych. Aktualnie farmaceuci mogą wykonywać szczepienia przeciw COVID-19 w aptekach. Koalicja na rzecz szczepień w aptekach ma nadzieję, że niebawem będzie można realizować także szczepienia przeciw grypie. 

„Ponad 63% osób biorących udział w naszym badaniu w kontekście opieki farmaceutycznej uważało, że szczepienia to najbardziej efektywny sposób zapobiegania chorobom zakaźnym oraz ich ewentualnym powikłaniom. Należy wykorzystać potencjał blisko 30 tys. farmaceutów, którzy pomogą udrożnić polski system ochrony zdrowia podczas realizacji dwóch akcji szczepień wykonywanych prawdopodobnie na jesieni – przeciw COVID-19 i grypie” – komentuje, dr n. farm. Piotr Merks, Przewodniczący Związku Zawodowego Pracowników Farmacji.

Należy także jak najszybciej nadać pielęgniarkom i położnym uprawnienia zawodowe do kwalifikacji do szczepień. Obecnie zakwalifikować do szczepienia może jedynie lekarz, a pielęgniarka przeprowadza wyłącznie samo podanie szczepionki. Według ekspertów Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy wprowadzenie zmian systemowych, które usprawnią szczepienia w tych trudnych czasach jest kluczowe. Przybliży nas to udrożnienia polskiego systemu opieki zdrowotnej w zakresie szczepień ochronnych.

Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy