Kapliczne wieści - Grajewo

                                                                                         
       W powiecie grajewskim, jak i w całym województwie podlaskim, istnieje dużo kapliczek o wartościowych fasadach i ciekawej architekturze. W śród nich, występują najczęściej, charakterystyczne motywy figury Maryi oraz ukrzyżowanego lub dźwigającego krzyż Chrystusa. Obiekty, często opatrzone są inskrypcjami na różnych materiałach. Małe, nieraz zadziwiające kształty przydrożnych arcydzieł, od wieków były budowane z przyczyn dyktowanych człowiekowi potrzebą serca albo przesądem. Najczęściej fundowane są: z pobożności, jako pokuta za grzechy, za ocalenie miejscowości od wojny, za przeżycie klęsk żywiołowych, epidemii, za wysłuchanie modlitw, z powodu przeżytych dramatów miłosnych lub upamiętnienia tragedii rodzinnych.
    Z czasów pogańskich utrwalił się zwyczaj, który wrósł w chrześcijańską kulturę, skłaniający do budowania obiektów w miejscach, gdzie miały być złe duchy, zjawy, upiory, etc. Stawiano też je w miejscach zabójstw, mordów i miejscach tylko podejrzanych o złowrogie działanie. Kapliczki i krzyże, rzeczy święte, miały osłaniać od mocy nieczystych i zapewniać spokój mieszkańcom. Mimo naturalnego zanikania obyczaju fundowania i opieki nad sakralnymi obiektami, do czego przyczynił się m.in. były totalitarny ustrój, pojawia się ostatnio odradzanie tych chrześcijańskich tradycji. Jednak rysuje się wyraźnie inna świadomość cywilizacyjnego nurtu, polegającego na realnym postrzeganiu spraw, nie tylko kultu, ale i kultywowania obrządków.
    Grajewo w swojej architekturze drogowej, tuż u wylotu ulicy Piłsudskiego (droga 61) w kierunku Szczuczyna, posiada dławiący węzeł, który w trybie pilnym oczekuje na rondo. Do ul. Piłsudskiego przylegają ulice: Konopska, Kolejowa i Szkolna oraz podkreślająca ten węzeł od 1873 r. stalowa linia żelaznej drogi.
    Przez szereg lat ulicą Piłsudskiego, skłonną przyjmować różne nazwy (Szczuczyńska, Łomżyńska, Marchlewskiego) i dalej w górę ulicą Szkolną, codziennie do pracy chodziła, dziś 91 letnia mieszkanka Grajewa. Nazywano ją „Hania”, chociaż nią nie była, nazywano „siostrą Klarą”, którą też nie była. W środowisku księży nazywano ją „Pani religijna”, a taką właśnie była. Jako pierwsza katechetka w diecezji łomżyńskiej, jawnie i uparcie broniła wartości krzyża i religii, za co zwolniono ją z pracy. Tułała się po politycznych bezdrożach totalitaryzmu, aż w końcu wyżebrała zatrudnienie. Tu w konspiracji urealniała marzenia przyszłych księży i zakonnic, którzy choć z trudem, mogli realizować swój status edukacyjny.
    U zbiegu promieniście usytuowanych czterech ulic, dziś w mało przestrzennym miejscu, stoi kapliczka, której obustronne wnęki wypełniają symbole ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa. Przyciągające sacrum, było miejscem częstych odwiedzin „Pani religijnej”. Dziś, jej doskonała pamięć wydobywa z szufladek odległe wydarzenie. Autorytet zawodu i wieku, pozwala jej opowieść przyjąć za realną.
    Za czasów zaboru rosyjskiego, w Grajewie wybudowano 8 masywnych, z palonej, żółtej cegły budynków. Dwa z nich to bloki mieszkalne dla pracowników kolei przy ul. Piłsudskiego, obok Szkolnej. W budynku nr 14 w początkach XX w., mieszkali państwo Rembiszewscy. Ich ukochana córka z gorliwą troską wychowywana była przez babcię. Matka każdą chwilę po pracy zawodowej przeznaczała na pieszczoty, naukę i rozrywki ukochanej jedynaczki. Córka jako zdolna, mądra i ładna była oczkiem w głowie rodziców. Była też lubianą w środowisku, w którym przebywała. Jako zdrowa nastolatka, aktywnie uczestniczyła w życiu szkoły. Kiedy w roku 1925 znalazła się w klasie maturalnej, skoncentrowała się na nauce, aby zadawalając ambicje, mogła osiągnąć najlepszy wynik matury. Zbliżający się bal maturalny, był dla niej osobistym aktem emocjonalnym, który na lata kolejne miał zapewnić silne wrażenia. Właśnie, przygotowywała się już do wyjścia na bal, nagle poczuła się źle – upadła na podłogę. Jej pierwszy i ostatni bal przedwcześnie zakończył się dramatem chwili, w której się znalazła. Nie żyła! Rodzice przeżyli nieoczekiwany koszmar. Ból szarpał ich czułe serca, wyciskał łzy rozpaczy i goryczy.

    Z okien carskiego budynku, w którym mieszkali p. Rembiszewscy, widać było po przeciwnej stronie ul. Piłsudskiego trójkątny plac na styku ul. Konopskiej. Tu, zdaniem „Pani religijnej”, rodzice maturzystki upatrzyli miejsce na fundację kapliczki, upamiętniającej nagłą śmierć córki. Dla rodziców był to pomnik, symbol codziennej bliskości i urojonej nadziei powrotu dziecka do zrozpaczonych serc.
     Kapliczka grajewska jest obiektem dwustronnym. Fasada posiada dwie części modlitewne, trzymane w objęciach dwóch kolumn. Jedna, zwrócona jest na budynki przy ul. Piłsudskiego, druga skromniejsza, na ul. Konopską, w stronę sądu. Całość wsparta jest na solidnym fundamencie. Pierwotnie, kapliczkę otaczały cztery srebrzyste świerki, z których do dziś przetrwał tylko jeden. Drugi umiera stojąc.
    W życiu człowieka bywa tak, że bezgraniczna, rodzicielska i ludzka miłość, jednoczy się z kultem wiary tak silnie, że budowa pomników sakralnych jest wpisana w nasze chrześcijańskie wyzwolenie.

  Tekst i foto: Stanisław Orłowski