Kiedy warto sięgnąć po aspirynę - fakty i mity

Aspiryna, znana również jako kwas acetylosalicylowy, to jedna z najdłużej stosowanych substancji z grupy NLPZ. Jej powszechne wykorzystanie sprawia, że znajduje się w wielu domowych apteczkach, jednak wokół jej działania i zastosowania narosło wiele mitów. Warto poznać fakty, aby korzystać z niej świadomie i odpowiedzialnie.

Czym jest aspiryna i jak działa?

Aspiryna to substancja z grupy niesteroidowych środków przeciwzapalnych (NLPZ), która wpływa na różne procesy w organizmie. Jej główny mechanizm polega na hamowaniu enzymów zwanych cyklooksygenazami (COX), a konkretnie COX-1 i COX-2. Dzięki temu aspiryna wykazuje działanie przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Jest też inhibitorem agregacji płytek krwi, co oznacza, że zmniejsza ich skłonność do zlepiania się, co ma kluczowe znaczenie w profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych.

W jakich dolegliwościach aspiryna może pomóc?

Aspiryna jest tradycyjnie stosowana w łagodzeniu bólu o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu, takiego jak ból głowy, ból zęba, bóle mięśni czy bóle stawów. Działa również na gorączkę towarzyszącą przeziębieniu lub grypie. Z uwagi na swoje właściwości przeciwzapalne, może być pomocna w stanach zapalnych, jednak w przypadku przewlekłych chorób reumatycznych zazwyczaj stosuje się inne środki.

Aspiryna ma również ugruntowaną pozycję w profilaktyce pierwotnej i wtórnej chorób sercowo-naczyniowych, takich jak zawał serca czy udar niedokrwienny mózgu. Jest to możliwe dzięki jej działaniu przeciwpłytkowemu, które zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów w naczyniach krwionośnych. Decyzja o rozpoczęciu takiej profilaktyki powinna być zawsze podejmowana w porozumieniu z lekarzem, po ocenie indywidualnego ryzyka.

Czy aspiryna zawsze jest bezpieczna? Ważne przeciwwskazania i środki ostrożności

Choć aspiryna jest powszechnie dostępna, nie każdy może ją stosować. Istnieje kilka ważnych przeciwwskazań. Przede wszystkim, nie powinna być podawana dzieciom i młodzieży do 12. roku życia, a w niektórych krajach nawet do 16. roku życia, ze względu na ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a – rzadkiego, ale potencjalnie śmiertelnego zespołu.

Aspiryna nie jest zalecana dla osób z nadwrażliwością na kwas acetylosalicylowy lub inne NLPZ. Kolejnym istotnym przeciwwskazaniem są choroby wrzodowe żołądka i dwunastnicy, a także skazy krwotoczne, ze względu na ryzyko krwawienia. Stosowanie aspiryny jest również niewskazane u pacjentów z astmą, szczególnie w połączeniu z polipami nosa, ponieważ może wywołać tzw. astmę aspirynową. Ponadto, należy zachować ostrożność u osób z zaburzeniami czynności wątroby i nerek.

Jeśli nie masz pewności, czy stosowanie aspiryny jest dla Ciebie odpowiednie, skonsultuj się z farmaceutą lub lekarzem.

Jakie są najczęstsze mity na temat aspiryny?

Mit 1: Aspiryna zwalcza przeziębienie i grypę.

Fakt: Aspiryna nie działa na wirusy wywołujące przeziębienie i grypę. Może jednak pomagać w łagodzeniu niektórych objawów, takich jak ból czy gorączka, ze względu na swoje działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.

Mit 2: Aspiryna to najlepszy wybór na ból gardła.

Fakt: Chociaż aspiryna ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe, w przypadku bólu gardła często wybiera się preparaty miejscowe, np. w formie tabletek do ssania. Aspiryna może dodatkowo podrażniać błonę śluzową żołądka i przełyku.

Mit 3: Aspiryna pomaga na kaca.

Fakt: Spożycie aspiryny po alkoholu może zwiększyć ryzyko podrażnienia przewodu pokarmowego i krwawień, ponieważ kwas acetylosalicylowy i alkohol mogą razem nasilać niekorzystny wpływ na błonę śluzową żołądka.

Właściwe stosowanie i dawkowanie

Dawkowanie aspiryny zależy od jej przeznaczenia. W przypadku łagodzenia bólu i gorączki zazwyczaj stosuje się wyższe dawki, zgodne z informacjami na ulotce. W profilaktyce chorób sercowo-naczyniowych, powszechnie stosowane są niskie dawki, które mają działanie przeciwpłytkowe. 

Zawsze należy postępować zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty, a także dokładnie zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania. Ważne jest, aby nie przekraczać zalecanej dawki i nie stosować aspiryny dłużej niż jest to konieczne. Pamiętaj, że każdy preparat, nawet dostępny bez recepty, należy stosować świadomie. W razie wątpliwości dobrze jest skonsultować się z farmaceutą lub innym specjalistą.