Felieton z cyklu "Moim zdaniem..."

GRAJEWSKIE CENTRUM KULTURY
            Burmistrz Grajewa ogłosił konkurs na dyrektora Grajewskiego Centrum Kultury. Pod tą nową nazwą kryje się połączenie Miejskiego Domu Kultury z Grajewską Izbą Historyczną. Czy będzie to dobra fuzja? Nie pierwsza i nie ostatnia. W Polsce udanie łączy się nawet kulturę ze sportem. Trzeba mieć nadzieję, że jest to pomysł dobry a przynajmniej lepszy od dotychczasowego, chociaż może być trudny do konfiguracji. Obie instytucje różnie praktykują swoją powołanie. GIK jest pełna inicjatyw. Dynamiczna, twórcza w działaniu, kierowana przez kompetentnego, ciągle rozwijającego się w wiedzy fachowca, robi to co powinna: wychowuje dla historii, kultywuje lokalne tradycje i kształci patriotyzm. A MDK? Co prawda utrzymał przy życiu zespół „Grajewianie” (zlikwidowanie byłoby klęską) i patronuje Chórowi Miejskiemu ale w pozostałej sferze funkcjonuje jakby nie wiedział po co istnieje i komu ma służyć. Ciekawość budzi działalność impresaryjna z kryteriami zapewne znanymi tylko Pani dyrektor. Wyrugowane studio nagrań, pożytek a nawet konieczność w każdej ambitnej placówce, przejęła PSM. Brak programu wychowania do muzyki aż bije po oczach. Nie ma systemu współpracy ze szkołami i ze szkołą muzyczną. Głośny konflikt pomiędzy częścią kadry merytorycznej a Panią dyrektor, jakby na to nie patrzeć, podważa jej fachowość i zdolność kierowania na miarę oczekiwań środowiska. Stowarzyszenie Kultura Niezależna, zainicjowane przez pracownicę z MDK i przytulone przez GIH, to protest wobec autorytatywnego zarządzania i despekt dla dyrektora każdego domu kultury. Grajewski MDK to dzisiaj niewypał, małomiasteczkowy, działający po omacku twór bez koncepcji funkcjonowania. Ale czego można wymagać od osoby kierującej, która nie ma ani przygotowania, ani pokory słuchania życzliwych podpowiedzi? Mówiąc wprost: na kulturze trzeba się znać. To jest wiedza! Trzeba wiedzieć o co tu chodzi? Poza tym pewne rzeczy trzeba intuicyjnie czuć, łapać i robić. No dobrze. A czy wypali Grajewskie Centrum Kultury? Odpowiedź na to przyniesie czas. Wiele zależy od stylu zarządzania, intuicji, tej właśnie wiedzy i sensownego, spójnego programu. Dobry początek to taki, gdy dyrektor ma świadomość, że wygranie konkursu to jeszcze nie patent na genialność.              

                    
       Koncertując po kraju odbyłem przy kawie z dyrektorami i menedżerami od kultury setki rozmów. Niemal każdą zaczynałem od dwóch pytań. Jak się układają stosunki z samorządem? Czy samorząd pomaga, czy przeszkadza? Tu tkwi klucz powodzenia. Znam wiele przykładów, a myślę że w Grajewie nie tylko ja, gdy kawałek władzy niejednemu zaszkodził. Otóż bywają radni, burmistrzowie, dyrektorzy, którzy z chwilą wyboru czy mianowania doznają olśnienia wszechwiedzy. Na co dzień - zdawałoby się - cichy i skromny człowiek nagle doznaje cudu. Nagle zna się na kulturze i oświacie, czasami jeszcze i na służbie zdrowia. Stroi się w fachowca i majstruje w sferze mając o niej obiegowe, konsumpcyjne pojęcie. Amator im wyższy we władzy tym większe po nim szkody a w kulturze to już spektakularne nieszczęście. Zapatrzony w siebie, mądry z definicji zmiata wszystko i wszystkich po drodze jeśli nie po jego myśli. Jeśli stanie mu naprzeciw niepokorny artysta, konflikt na cztery fajerki gotowy. A przecież bywają kipiące pomysłami, trochę narwane osobowości, które nie potrafią być czołobitne. Ów podwładny zna swoją wartość, wie czego chce a zapatrzony w siebie szef, zamiast jego energię skanalizować, toczy wojnę. Nie pojmuje, że gość - czy chce czy nie chce - pracuje na jego nazwisko. Zamiast umożliwić mu, aby robił to co lubi, bo wtedy zrobi to najlepiej i bez hałasu, traci cennego pracownika i strzela sobie w stopę. To początek końca niejednej kariery. Niestety, ale tacy my – Polacy jesteśmy.                                                                                                                                   
       Kilka tygodni temu obchodziliśmy kolejną rocznicę odzyskania niepodległości, po 123 latach niewoli. To było życie na swojej ziemi pod nadzorem obcych kulturowo i cywilizacyjnie innych nacji. Często myślę jak to się stało, że tak wielkie mocarstwo europejskie i wzór tolerancji mogło zostać rozebrane? Niby nie do pojęcia ale przecież znana jest tego przyczyna. Ile wtedy musiało być miedzy Polakami głupoty i złej woli? Od lat należę do własnej, prywatnej Partii Zdrowego Rozsądku i mam mało emocjonalny, dystansowy  stosunek do polityki. Kiedy dzisiaj natrafiam na wściekłe ujadanie niektórych sfrustrowanych polityków, dziennikarzy i internautów z powodu wyborów nie po ich myśli, zastanawiam się czy to nie współcześni lobbyści obcych interesów i te same trolle jak za ostatniego polskiego króla, tyle że z elektronicznym pasem transmisyjnym? Ci demokraci jednej opcji nie mogą pogodzić się z regułami gry. Nie mają szacunku dla Prezydenta, dla nowej władzy, dla ludzi mających inne niż oni zdanie, tym samym i dla siebie. Jątrzenie, nienawiść i podziały to nasza genetyczna skłonność, na której inni grają jak na organach. Jeśli się nie zmienimy, najpierw przestaną się z nami liczyć, a później znów nas rozbiorą! Niemożliwe? Oto krążące w internecie fragmenty instrukcji carycy Katarzyny II o tym jak pokonać Polaków, cyt. „Trzeba ich skłócić tak aby się podzielili i szarpali, zawsze gdzieś szukając arbitra. Trzeba ogłupić i zdeprawować, zniszczyć ducha, doprowadzić do tego, by przestali wierzyć w cokolwiek oprócz mamony i pajdy chleba. Będą oni walczyć długo, ale przyjdzie czas gdy sami sprzedadzą swój kraj… „ (kon. cyt.). Niedawno, oprowadzany po krzyżackim zamku w Nidzicy, słyszałem jak przewodnik wspomniał o Napoleonie, który tam nocował w czasie najazdu na Rosję. Władca indagowany przez delegację Polaków o pomoc w odzyskaniu niepodległości odpowiedział: „Po co Polakom wolność? I tak ją sobie zaraz odbiorą!”. Norwid podsumował krótko: „U nas to zawsze energii sto a inteligencji trzy!”. A dr Joseph Goebbels, minister propagandy III Rzeszy? Cytuję: „Ich zdolność dokonywania ocen jest równa zeru!” Dosyć! To tak z okazji minionego Święta Niepodległości. Wracam do głównego tematu.                                                                                                          
         Wiele już pisałem o kulturze i o słusznych aspiracjach Grajewa. Wszystko zaczyna się od jednego człowieka. Jeśli ma dobrą wizję, charakter i zdolność przebicia zaskorupiałych przyzwyczajeń to tłumek mu niechętnych i wyczekujących będzie topniał. Taka jest pierwsza zasada dynamiki tego świata. Zadania stojące przed dyrektorem Grajewskiego Centrum Kultury będą dużym wyzwaniem. Co mogą w tej sprawie Grajewianie? Wbrew pozorom spor. Wrócę do tego po konkursie.                                                                      
      Swój felieton zakończę miłym, słonecznym obrazkiem z pewnej jesiennej niedzieli w Bydgoszczy. Na placu w centrum miasta, skupiającym instytucje kultury jak filharmonia, szkoły muzyczne i akademia muzyczna, odkryłem fantastyczne miejsce do inspirującej zabawy dla dzieci i rodziców. Na niewielkim terenie zainstalowano na stałe rożnego kształtu i rozmiaru idiofony i instrumenty perkusyjne. Zakrzywione rury i rurki, stojące bębny i bębenki, wiszące drewniane i metalowe klawiatury z pałkami do bicia, stukania i wymyślania muzyki wprost przyciągają. Chętnych do osobistego odkrywania świata dźwięków mnóstwo. Może by coś takiego i w Grajewie? No, nie od razu. Niech te fotografie jednak zachęcają.                                                                                                                                                                
        A Napoleon? W nawiązaniu do bitwy pod Somosierrą ponoć powiedział, cytuję: „Jeśli jest coś niemożliwego do zrobienia, dajcie to Polakom!” (kon. cyt.).                                                    
                                                                                                             Antoni Czajkowski

A. Czajkowski - felietony