11 listopada w Szczuczynie

NARODOWE ŚWIĘTO NIEPODLEGŁOŚCI W SZCZUCZYNIE ‘2012

        11 listopada 1918 roku Polska po 123 latach niewoli odzyskała niepodległość.
Ten listopadowy dzień, jako najważniejsze polskie święto, ustanowiono Świętem Narodowym dopiero po 19 latach niepodległości - w kwietniu 1937 roku. Natomiast od roku 1939 i za PRL aż do upadku komunizmu w 1989 roku obchodzenie tego święta było zakazane. Teraz w całym kraju są organizowane patriotyczne wiece i pochody, a w kościołach odprawiane msze w intencji naszej ojczyzny. W Warszawie przed Grobem Nieznanego Żołnierza, na placu J. Piłsudskiego, odbywa się corocznie uroczysta zmiana warty.
     W Szczuczynie, po 70-letniej przerwie w stosowaniu patriotycznych symboli i nazw, Zespół Szkół przy ul. Szczuki 1, staraniem ówczesnego dyr. Ryszarda Klimczaka, mocą uchwały z 23.01.2009 roku przyjął imię marsz. J. Piłsudskiego. W tym samym budynku do 1939 roku Marszałek patronował siedmioklasowej Publicznej Szkole Powszechnej. Uroczystość nadania imienia ZS i wręczenie sztandaru odbyła się 4 czerwca 2009 roku. Odtąd szkoła już tradycyjnie obchodzi „Dzień Patrona”, starannie kontynuowany przez dyr. Annę Jagusz.

 PRZEBIEG UROCZYSTOŚCI 2012
 
     11 listopada 2012 roku spotkaliśmy się na apelu z okazji 94. rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę. Apel pamięci o bohaterach, to symbol miłości ojczyzny, walki o wolność, wiary i zwycięstwa. W tym kontekście burmistrz Szczuczyna Artur Kuczyński, w imieniu społeczności lokalnej, wystąpił z prośbą o odprawienie Mszy Świętej. Mszę w ramach obchodów radosnej uroczystości celebrował ks. dziekan Robert Zieliński. W homilii ks. proboszcz cytował słowa Papieża Jana Pawła II w odniesieniu do miłości, pokoju, szacunku i wolności. Słowa księdza nacechowane patriotyzmem, były nie tylko piękne, ale przede wszystkim przemawiały do współczesnych wartości i były drogowskazem dla naszych sił i wyrzeczeń w imię trwale wolnej Ojczyzny.
     Z powagą wysłuchano hymn państwowy, za którego śpiewanie w niewoli można było utracić życie. Trzeba pamiętać nam, że oddając szacunek symbolom narodowym, oddajemy go wszystkim tym Polakom, którzy w czasach rozpaczy narodu i ojczyzny oddawali własne życie i tym, którzy jeszcze długo walczyli o Jej wolność, a często ich krew i kości nie mają miejsca pochówku.
      Po Mszy Świętej dalszy ciąg uroczystości odbył się tradycyjnie, jak przed dziesiątkami lat, na ul. Kościelnej u stóp świątyni NMP. Tu, w dużej ilości, zgromadziła się ludność, uczestnicząca w Listopadowym Święcie. Stali na śladach przeszłych pokoleń, patrząc na kilka zapadających budynków, których sam widok, rysuje naszą historię.  Oprócz warty honorowej przy krzyżu z 1892 roku, od północnej strony placu, miejsca zajęły poczty sztandarowe, które prezentowane były przez: Zespół Szkół im. Marsz. J. Piłsudskiego w Szczuczynie, Publiczne Gimnazjum im. S.A. Szczuki w Szczuczynie, Szkołę Podstawową w Szczuczynie oraz Zespół Szkół im. Bolesława Podedwornego w Niećkowie, Szkołę Podstawową w Niedźwiadnej, OSP w Szczuczynie, ZOSP.
     W ściśle merytorycznym, okolicznościowym przemówieniu Burmistrz Szczuczyna podkreślił, że miejsce, w którym dziś się zebraliśmy po latach przerwy, jest wskrzeszeniem tradycji, bowiem tu były przedstawiane dawnemu społeczeństwu istotne problemy życia miasta w odpowiedzi na patriotyczne zrywy Polski. Tu odbywały się szkolne uroczystości sportowe. Tu, formowano szyki wojska i harcerzy przed wejściem ze sztandarami do kościoła.
     Niepodległościową uroczystość 2012 w Szczuczynie obecnością zaszczycił Starosta Powiatu Grajewskiego – Jarosław Augustowski, który w przemówieniu odniósł się do szczęścia zawartego w posiadaniu i utrzymaniu wolności Polski.
Uczestniczyli również przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, przedsiębiorców, służb mundurowych, sybiraków, oświaty i kultury oraz Honorowi Obywatele Szczuczyna.
      Żadne wysokiej rangi uroczystości w powiecie grajewskim, a nawet i dalej, nie mogłyby się odbyć, gdyby nie uczestnictwo „bojowe” Dowódcy Centralnego Okręgu Strzeleckiego st. chor. ZS Grzegorza Gardockiego z Grajewa. Członkowie z Jednostki Strzeleckiej 1011 biorą często udział w naszych obrzędach i znają nasze potrzeby oraz możliwości tym bardziej, że Grzegorz Gardocki jest absolwentem Zespołu Szkół w Szczuczynie.
Związek Strzelecki, krócej "Strzelec", to organizacja społeczno-wychowawcza, paramilitarna.   Powołana do życia, jako patriotyczne stowarzyszenie młodzieży polskiej, mające charakter społeczno-wychowawczy. Organizacja jest prężną kontynuatorką chlubnych tradycji Związku Strzeleckiego, który dynamizował życie środowiska Grajewa, Szczuczyna, Rakowa i innych miejsc w okresie międzywojennym.

       W apelu pamięci architektów historycznych walk i dążeń do wolnościowych dla ziemi szczuczyńskiej, prezes OSP Robert Łepkowski wywołał do apelu:
* Wzywam Was! Poległych powstańców styczniowych z 1863 r., żołnierzy I i II w. św., poległych członków straży granicznej w Czarnówku, Rakowie i Kurkach, poległych w walkach z bolszewikami w 1920 roku.
* Do Ciebie wołam! Komendancie Policji Polskiej Antoni Brzeski, rewidencie na strażnicy w Czarnówku, patrioto, wzorowy żołnierzu, kawalerze Orderu Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. 
* Wzywam Ciebie! Niezłomnego patriotę, nauczyciela i wychowawcę ppor. rez. Maksyma Feliksa Jonkajtysa, który życie oddał w przekonaniu, że Polska ma być wolna.
* Do Ciebie wołam! Rotmistrzu Wiktorze Konopko, ps.”Grom”, Kawalerze Virtuti Militari i Krzyża Walecznych, ostatni Komendancie Armii Krajowej Obwodu Grajewo!
* Wzywam Ciebie! Naczelniku OSP, lekarzu weterynarii Zygmuncie Bagieński. Ty 18.11.1918 r. nawoływałeś do rozbrajania Niemców. Po rozbrojeniu, posadziliście 4 „klony wolności” z członkiem Zarządu Straży Pożarnej - lekarzem Karolem Pieńkowskim.
*Wzywam Ciebie! Doktorze Stanisławie Huzarski i doktorze Karolu Pieńkowski, za leczenie i ukrywanie powstańców oraz żołnierzy formacji liniowych w szpitalu.
* Wzywam Was! Poległych w zamachu bombowym, spowodowanym przez Rosjan w dniu 12.01. 1945 roku, z których tylko 40 osób spoczywa w zbiorowej mogile na naszym cmentarzu. Pozostali są nam nieznani.
* Do Was się zwracam! Zamordowane dzieci, zgwałcone siostry, żony i matki, i pytam: w imię czego ponieśliście nie tylko moralne straty, ale często i życie?
 * Wzywam wszystkie ofiary hitlerowskiego i sowieckiego totalitaryzmu, które na ołtarzu Ojczyzny naszej złożyli daninę krwi lub życia.
* Do Was zwracam się z podzięką! Ci, którzy przeżyliście i żyjecie w wolnej Polsce: Józefie Fajkowski, Jerzy Laskowski, Lucjanie Świderski, Stanisławie Zadrożny i inni, za Wasz udział w walce podziemnej, sabotażach i destrukcji komunizmu.
*Do Was wołam! Polegli Szczuczynianie i ludzie z okolicy, Sybiracy, zamordowani, zmarli od ran, ci co zaginęli i ci strudzeni długą i krwawą drogą do niepodległej i wolnej Ojczyzny. Niech Wasza ofiara nie pójdzie na marne. To z Waszej, polskiej krwi wzrosła wolna i niepodległa Polska, której większość oddaje Wam dziś najwyższą cześć.
       Do was uczestnicy Apelu zwracam się! Nie zapomnijcie Rodaków, którzy oddali życie w walce o wolność. Niech krew ich i łzy, cierpienie i śmierć przypominają nam wszystkim jak cenną wartością jest niepodległość i jak potem pielęgnować ją trzeba. Niech Oni i ich bohaterskie czyny będą dla nas drogowskazem do nauki, pracy i służby dla Rzeczypospolitej.
    Ślubujemy Wam, Cienie Poległych i Zmarłych, że pamięć o Was przekazywać będziemy naszym następcom, aby czynili wszystko co możliwe, by o Was nie zapomniano.  

CHWAŁA BOHATEROM! Odpowiadały chórem dziewczyny „Strzelca”.

     Delegacje szkół, samorządu, instytucji i Starosta Grajewski złożyli kwiaty pod Krzyżem Wiecznej Chwały i Pamięci.
      Po uroczystościach głównych, gospodarze udanego dnia świątecznego, Burmistrz Szczuczyna Artur Kuczyński i ks. Robert Zieliński zaprosili na smaczną jak zwykle grochówkę wojskową z cywilnej szkoły w Niećkowie i kiełbaskę z ogniska. Grochówkę, w postawie na spocznij, degustował ksiądz R. Zieliński w mundurze „Strzelca”.

ODZYSKANIE NIEPODLEGŁOŚCI NA TLE HISTORYCZNYCH UWARUNKOWAŃ

      Silna w XVIII w. Rzeczpospolita zaczęła się chylić ku upadkowi, co doprowadziło ją do utraty niepodległości i wejścia w okres trzech kolejnych rozbiorów przez Rosję, Prusy i Austrię. Rozbiory dokonane w latach 1772, 1793, 1795 powodowały ciągłe, patriotyczne próby walk Polaków, zmierzające do odzyskania niepodległości. Ostatni, trzeci rozbiór trwał przez 123 lata, od 1975 aż do 1918 roku. Państwo polskie dawniej wielkie i sławne - przestało istnieć.
     Mimo to, że wrogowie Polskę wymazali z mapy świata, Ona nie dała się wymazać z serc patriotów polskich. Wybitni synowie Polski imię swojej ojczyzny rozsławiali i uparcie głosili światu, że Polska jest, nie umarła i trwać będzie. Byli nimi: Józef Wybicki - twórca hymnu narodowego, Fryderyk Chopin – tworzący muzykę przepełnioną miłością i tęsknotą do ojczyzny, Jan Matejko – przypominający obrazami potęgę Polski i bohaterskie czyny Polaków, Henryk Sienkiewicz – piszący powieści, w których opiewał zwycięstwa Polaków i pocieszał serca, wlewając w nie nadzieję.
      Księstwo Warszawskie, które było tylko namiastką ojczyzny, nie zaspokajało ambicji Polaków. W listopadową noc 1830 roku, pod wodzą Piotra Wysockiego, młodzi kadeci ruszyli na Belweder. Ich zryw w powstaniu listopadowym zakończył się klęską Polaków. Spowodowało to masowe aresztowania i wywiezienie wielu tysięcy Polaków na Sybir. Kolejne tysiące opuściły w pośpiechu kraj. U pozostałych - myśl o wolności nie zgasła.
     W styczniu 1863 roku Polacy znów ruszyli do walki. Powstanie styczniowe sprowokowała tzw. „branka” do przymusowego wcielania do wojska carskiego. Kolejna klęska Polaków w powstaniu styczniowym spowodowała ponowne zsyłki na znany już Sybir. Za narodowe zrywy wzmogła się rusyfikacja i germanizacja. Polacy wciąż się buntowali. Nawet dzieci we Wrześni strajkowały w 1901 roku. Wyrażały swój sprzeciw względem nauczania w szkole religii w języku niemieckim.
Następny złoty róg do boju zabrzmiał dla Polaków w 1914 roku po wybuchu I w. św., kiedy po raz pierwszy pękł sojusz państw zaborczych i wystąpiły one przeciwko sobie.
     W politycznej degrengoladzie, kolejno zaczęły się realizować klęski państw zaborczych: Rosję pokonali Niemcy i wybuchła w niej rewolucja, Niemcy zostały sromotnie pokonane przez Ententę, a Austro-Węgry musiały się rozpaść. To zamieszanie spowodowało na polskich ziemiach polityczną próżnię, którą Polacy błyskawicznie wykorzystali do organizowania własnego państwa.
    O świcie 22 lipca 1917 roku Piłsudski został aresztowany przez Niemców i osadzony w Magdeburgu. Aresztowanie i izolacja przyniosły Piłsudskiemu sukces polityczny.
Niemiecki rząd, w obliczu własnej klęski i rewolucji, 8 XI 1918 r. uwolnił Piłsudskiego. Do Warszawy powrócił 10 XI, a już 11 XI 1018 r. został rozbrojony niemiecki garnizon Warszawy przez Polskie Siły Zbrojne. Tego dnia J. Piłsudskiemu Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową, a po trzech dniach oddała mu pełną władzę.
Dopiero 19 III 1920 r. Piłsudski przyjął tytuł pierwszego Marszałka Polski, a wiosną 1920 roku rozpoczął pilne przygotowania do ofensywy na wschodzie.
Do walki ruszyły Legiony Piłsudskiego. Przez kilka lat trwały boje w obronie państwa i jego granic: z Niemcami (powstanie wielkopolskie i trzy powstania śląskie), z Czechami (spór o Zaolzie), z Ukraińcami (walki o Lwów i wschodnią Galicję), z Rosją Radziecką (o utrzymanie niepodległości), z Litwą (o Wileńszczyznę).
       Po zmaganiach na różnych frontach, Polacy dzięki niezłomności, patriotyzmowi i bohaterstwu  wywalczyli wolność. Ogromną rolę w odzyskaniu niepodległości odegrał pierwszy marszałek Polski – Józef Piłsudski.
       Polska przestała być niewolnicą i sama stanowiła o swoim losie, sama budowała swoją przyszłość, mimo uciążliwych sporów wewnętrznych.
      Choć nasz legendarny marszałek J. Piłsudski w świadomości Polaków i świata jest nieśmiertelnym, to jednak fizycznie zmarł 12 V 1935 r. na raka wątroby.

GALERIA ZDJĘĆ

Autor tekstu i zdjęć: Stanisław Orłowski